Tài liệu tham  khảo

 Sáng tác mẫu phác thảo và phương án kiến trúc

 Tượng đài Chiến thắng Cát Bi

Sân bay Cát Bi nằm ở phía Đông nam thành phố Hải Phòng, là sân bay lớn nhất ở Đông Dương được thực dân Pháp tái thiết, mở rộng và nâng cấp sau ngày chúng trở lại xâm lược nước ta lần thứ hai. Với ba mặt là sông và biển, chúng đã biến nơi đây thành khu vực tập kết vũ khí, trang bị kỹ thuật quân sự, cầu hàng không lớn trực tiếp chi viện cho chiến trường Bắc bộ, Lào và phục vụ tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ.

Để bảo vệ sân bay, giặc Pháp dồn dân, lập vành đai trắng, xây dựng hệ thống phòng thủ nhiều tầng, nhiều lớp, gồm 77 lô cốt, tháp canh rải khắp sân bay, 6 - 7 lớp hàng rào dây thép gai xen lẫn bãi mìn đủ loại. Chúng còn bố phòng 13 cụm phòng không bằng vũ khí trọng liên và đặt 5 đồn bốt kiên cố chốt dọc tuyến đường 14 (Hải Phòng - Đồ Sơn). Bên cạnh đó, cùng với việc thường xuyên duy trì hoạt động lùng sục, đánh hơi của một đại đội thám báo do viên tướng Pháp chỉ huy, vào thời kỳ cao điểm, chúng sử dụng tới 7 tiểu đoàn Âu Phi, Lê Dương và ngụy quân canh phòng bảo vệ sân bay. Hàng ngày, địch tổ chức canh giữ, tuần tiễu rất nghiêm ngặt khắp trong lẫn ngoài sân bay. Cứ 30 phút một lần, các đội tuần tra bằng xe cơ  giới mang theo chó săn lùng sục, kết hợp với  hệ thống đèn pha chiếu sáng dày đặc để phòng ta xâm nhập.

Với sự bố phòng cẩn mật, vững chắc lại thêm ba mặt bắc, đông và nam đều có biển và sông bao bọc, căn cứ cát Bi được  coi là nơi "bất khả xâm phạm"; nhưng với tinh thần đoàn kết chiến đấu, một lòng tin tưởng vào sự lãnh đạo của Trung ương Đảng, Bác Hồ và quyết tâm chiến thắng kẻ thù, quân và dân Hải Phòng- Kiến An đã tạo nên chiến thắng lừng lẫy có ảnh hưởng vang dội trên khắp các chiến trường toàn quốc.

Để có một “Cát Bi rực lửa”, từ tháng 7/1953, tổ trinh sát thuộc bộ đội địa phương tỉnh Kiến An được giao nhiệm vụ vào xã Hòa Nghĩa xây dựng cơ sở để bí mật tổ chức đưa lực lượng trinh sát vào sân bay nắm tình hình địch. Khó khăn lớn nhất lúc này là địch thường xuyên bao vây, càn quét, khủng bố và phục kích trên khắp các ngả đường nên việc ra vào của trinh sát hết sức khó khăn. Anh em trinh sát ban ngày phải nằm hố, chui dưới bụi cây nơi sình lầy, bị muỗi đốt, vắt chích đau buốt, không cơm ăn, nước uống, đói rét cắt da, rồi đêm đến mới mò vào gặp dân, tuyên truyền vận động, xây dựng cơ sở. Cứ như vậy, sau nhiều tháng trời bám trụ, các chiến sĩ đã xây dựng được các cơ sở quần chúng cách mạng trung kiên không quản ngại hiểm nguy, sẵn sàng hy sinh vì độc lập, tự do của dân tộc. Các trinh sát đã thực hiện trót lọt khoảng 36 lần để kiểm tra từng hàng rào, kho tàng, bãi mìn, từng ngọn đèn pha, hoạt động của sở chỉ huy, vị trí đỗ và kích thước của từng loại máy bay; thói quen sinh hoạt của từng toán, từng ổ đèn pha và của từng tên trực gác…chuẩn  bị cho trận đánh sân bay.

18 giờ ngày 5 tháng 3 năm 1954, đơn vị tập kích sân bay gồm 32 người xuất phát từ Chử Khê, Hùng Thắng, Tiên Lãng, vượt sông Văn Úc sang Tân Trào, Cổ Trại qua sông Đa Độ sang Minh Tân, Tân Phong. Đến 4 giờ ngày 6 tháng 3 năm 1954, bộ đội xuống hầm bí mật ở Hợp Lễ, Hòa Nghĩa thuộc xã Hòa Nghĩa, huyện Kiến Thuỵ. 18 giờ ngày 6 tháng 3, bộ đội lên khỏi hầm bí mật, tập trung tại đầu làng Hòa Nghĩa, 19 giờ 45 ngày 6 tháng 3, bộ đội hành quân từ Hòa Nghĩa qua Quán He, đường 14, vượt qua sông Lạch Tray, lội quan bãi lầy, men theo đường vòng dài hơn 10 km trong đêm tối và gió lạnh. Đến gần hàng rào thứ nhất thì dừng lại, cán bộ chỉ huy quan sát nhận đúng hướng và mục tiêu, lệnh cho tổ quân báo lên cắt hàng rào, mở 2 của mở. Địch trong sân bay luôn đi tuần và chiếu đèn pha, nên việc mở cửa phải mất 1 giờ.

Lúc 0 giờ 45 ngày 7 tháng 3, các mũi tiến công đã triển khai thành hàng ngang đối diện với đường băng nơi máy bay đỗ. Theo hiệu lệnh tiến công, các chiến sỹ dũng cảm xông vào khu máy bay đang đỗ, móc bộc phá, dật nụ xòe phá huỷ máy bay. Hàng loạt tiếng nổ làm trấn động cả một vùng, lửa cháy sáng rực bầu trời. Càng về sau, tiếng nổ càng dữ dội, tung lên những cột lửa và cháy lan sang những mục tiêu bên cạnh, tạo thành một đường lửa dài theo đường băng máy bay đỗ. Bộ đội ta vừa đánh vừa hô xung phong uy hiếp quân địch; thừa thắng, quân ta đánh hết mục tiêu này đến mục tiêu khác. Cuộc chiến đấu diễn ra trong vòng khoảng 15 phút, sau đó các mũi nhanh chóng rút ra theo đường đã được rải vải trắng đánh dấu đường ra.

Chiến thắng sân bay Cát Bi ngày 7 tháng 3 năm 1954 của bộ đội địa phương tỉnh Kiến An đã làm thiệt hại nặng về máy bay địch, góp phần làm đảo lộn, phá sản kế hoạch Nava của thực dân Pháp, chặt đứt một con đường tiếp viện quan trọng của địch cho chiến trường Điện Biên Phủ đang trong giai đoạn quyết liệt nhất; cổ vũ phong trào chiến tranh du kích đánh sâu vào căn cứ của thực dân Pháp trên đồng bằng Bắc Bộ; làm cho Bộ chỉ huy quân Pháp, các sỹ quan, binh lính, tay sai địch hoang mang, lo sợ, mất hết lòng tin và sự "bất khả xâm phạm" căn cứ nằm sâu trong vùng chúng kiểm soát; góp phần quan trọng làm nên một Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa  cầu”.

Chiến thắng Cát Bi ngày 7-3-1954 là trận tập kích lớn nhất, tiêu biểu nhất, đánh dấu bước trường thành vượt bậc của lực lượng vũ trang Hải Phòng về trình độ tác chiến. Ngay sau khi nhận được tin thắng lợi, Bác Hồ đã gửi điện khen quân dân Kiến An và tặng đơn vị tập kích sân bay Cát Bi danh hiệu "Đoàn dũng sĩ Cát Bi".

Đã hơn ¾ thế kỷ  trôi qua, người dân Hải Phòng và cả nước luôn nhắc nhớ về một Cát Bi rực lửa năm ấy với niềm tự hào vô biên, gắn với tên tuổi của các vị tướng tài ba của Quân đội nhân dân Việt Nam như Trung tướng Đặng Kinh, Thiếu tướng Mai Năng…

 Phát huy giá trị lịch sử từ trận tập kích sân bay Cát Bi, trong kháng chiến chống đế quốc Mỹ, Đảng bộ, quân và dân thành phố đã xây dựng Hải Phòng trở thành hậu phương lớn, chi viện cao nhất sức người, sức của cho đồng bào miền Nam ruột thịt, đồng thời đánh thắng hai lần chiến tranh phá hoại và phong tỏa bằng không quân, hải quân Mỹ ra miền Bắc, mà Hải Phòng là một trong những trọng điểm.

Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đổi mới toàn diện đất nước, Đảng bộ, quân và dân thành phố Hải Phòng đã nắm bắt thời cơ, đẩy lùi nguy cơ, giành được nhiều thành tựu quan trọng, đặc biệt là sau 15 năm thực hiện Nghị quyết 32 của Bộ Chính trị. Kết quả đó là cơ sở quan trọng để Bộ Chính trị (khóa XII) ban hành Nghị quyết số 45 “Về xây dựng và phát triển Hải Phòng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”

Chiến trường “Cát Bi rực lửa” năm xưa nay đã trở thành Cảng hàng không quốc tế Cát Bi - cầu nối quan trọng giữa các thành phố lớn trong nước và quốc tế đồng thời đóng vai trò quan trọng trong sự nghiệp phát triển kinh tế thương mại, hợp tác đầu tư văn hoá và du lịch của cả nước nói chung thành phố Hải Phòng nói riêng, đồng thời Cảng hàng không quốc tế Cát Bi còn có vai trò quan trọng trong chiến lược đảm bảo an ninh quốc phòng  và luôn thuộc "top" các sân bay có mức độ tăng trưởng hành khách và hàng hoá nhanh nhất cả nước.

Là điểm dừng đầu tiên khi đặt chân xuống Hải Phòng bằng đường Hàng không, Tượng đài Chiến thắng Cát Bi được xây dựng tại Cảng hàng không quốc tế Cát Bi sẽ là một tác phẩm nghệ thuật điêu khắc độc đáo, ấn tượng thay cho lời giới thiệu của nhân dân thành phố Cảng trung dũng, luôn khát vọng hòa bình, giàu truyền thống, năng động và phát triển bền vững đối với du khách, góp phần tăng thêm ɢіá tɾị, tạo điểm nhấn lịch sử, văn hóa của không gian đô thị Hải Phòng đang mạnh mẽ  vươn  mình ra biển lớn hội nhập với toàn cầu.

Tổ chức cuộc thi tuyển "Sáng tác mẫu phác thảo và phương án kiến trúc Tượng đài Chiến thắng Cát Bi, thành phố Hải Phòng mong muốn lựa chọn được mẫu phác thảo và phương án kiến trúc để xây dựng Tượng đài Chiến thắng Cát Bi có ngôn ngữ điêu khắc xuất sắc nhất, thể hiện được sự ca ngợi chiến công oanh liệt, vang dội của quân và dân thành phố Hải Phòng trận chiến đấu ngày 07/3/1954 và chiến thắng Cát Bi đã góp phần cùng cả nước làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu; khẳng định khát vọng hòa bình của nhân dân thành phố Cảng và sức mạnh của Nhân dân là cội nguồn bảo đảm cho mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam, đồng thời thay cho lời giới thiệu về thành phố Cảng năng động hội nhập và phát triển bền vững đối với du khách ngay khi đặt chân xuống Hải Phòng, góp phần tăng thêm ɢіá tɾị, tạo điểm nhấn lịch sử, văn hóa của không gian đô thị Hải Phòng đang mạnh mẽ  vươn  mình ra biển lớn góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu mà Nghị quyết 45 của Bộ Chính trị (khóa XII) xác định: “Xây dựng và phát triển Hải Phòng trở thành thành phố đi đầu cả nước trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa; động lực phát triển của vùng Bắc Bộ và cả nước”.

Các tác giả tham khảo thêm tư liệu tại:

1. Hải Phòng - Lịch sử kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược (1954-1955), Nxb QĐND, H, 1986.

2. Lịch sử Đảng bộ Hải Phòng Tập 1.

3. Quân khu 3 - Lịch sử kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược (1945-1954), Nxb QĐND, H, 1989.

4. Quân khu 3 - Những trận đánh tiêu biểu, điển hình, Nxb QĐND, H, 1990;

5. 60 năm Quân đội nhân dân Việt Nam, Nxb QDdND, H, 2004.

 .....